Trong đầu tư chứng khoán, rất nhiều nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính (margin). Vậy margin là gì và làm thế nào để sử dụng margin tối ưu. Bài viết này bạn sẽ biết toàn diện về lý thuyết margin nhằm giúp nhà đầu tư nhận biết và hiểu rõ về margin. Qua đó gia tăng khả năng thắng lợi khi tham gia thị trường chứng khoán!
Hiểu được margin là gì và cách sử dụng margin tối ưu sẽ giúp NĐT gia tăng lợi nhuận trên TTCK
I. Margin là gì? Giao dịch ký quỹ là gì?
1. Margin là gì?
Margin hay đòn bẩy tài chính là vay tiền của công ty chứng khoán để đầu tư vào chứng khoán. Nhà đầu tư dùng đồn bẩy nhằm gia tăng lợi nhuận tuy nhiên phải chịu mức rủi ro cao hơn.
Margin (giao dịch ký quỹ ) được gọi là đòn bẩy tài chính. Khi sử dụng dịch vụ ký quỹ bạn có thể được mua số lượng cổ phiếu cao hơn nhiều so số tiền thực sự bạn có.
2. Minh họa việc sử dụng Margin
- Nhà đầu tư A sử dụng 1 tỷ của chính mình để mua cổ phiếu Hòa Phát (HPG) trị giá 1 tỷ. Như vậy NĐT A không sử dụng đòn bẩy.
- Nhà đầu tư B sử dụng 1 tỷ của chính mình để mua cổ phiếu Hòa Phát trị giá 2 tỷ đồng. NĐT B có sử dụng đòn bẩy, NĐT B nắm giữ 2 tỷ đồng cổ phiếu HPG nhưng tiền vốn thật của ông chỉ có 1 tỷ đồng và vay của công ty chứng khoán 1 tỷ đồng.
Nếu giá của cổ phiếu HPG tăng lên 20%. Khi đó NĐT A sẽ lời 200 triệu đồng (20% X 1 tỷ = 200 triệu, tương ứng với mức sinh lời 20%), và NĐT B sẽ lời 400 triệu đồng (20% X 2 tỷ = 400 triệu, tương ứng với mức sinh lời so với vốn gốc là 400 triệu/ 1 tỷ =40%).
Ngược lại, nếu giá cổ phiếu HPG giảm 15%: Khi đó NĐT A sẽ lỗ 150 triệu (tương ứng 15%); NĐT B sẽ lỗ 300 triệu (tương ứng 30%).
Qua ví dụ trên, ta thấy Margin thì phóng đại kết quả phần lời và lỗ của NĐT
II. Tỷ lệ margin là gì? Tỷ lệ giao dịch ký quỹ là gì?
- Tỷ lệ margin là gì?
Tỷ lệ margin (đồn bẩy) là tỷ lệ cho vay tối đa của công ty chứng khoán.
Tỷ lệ giao dịch ký quỹ là tỷ lệ phần % số tiền thực có trong tổng số tiền tối đa có thể mua.
- Minh họa để hiểu tỷ lệ margin:
Những công ty tốt, thanh khoản cao thường có tỷ lệ cho vay là 50% (đây là mức tối đa mà Ủy ban chứng khoán yêu cầu) , tức là chiếm nửa tải sản đầu tư của bạn, như ví dụ NĐT B trên, có 1 tỷ nhưng có thể đầu tư tới 2 tỷ, khi đó tỷ lệ sử dụng đòn bẩy hay tỷ lệ cho vay giao dịch ký quỹ là 1:2.
- Có 1 đồng mà có thể mua được 1.5 đồng chứng khoán thì tỷ lệ margin là 1:1,5 hay tỷ lệ ký quỹ là 66.6%
- Có 1 đồng mà có thể mua được 2 đồng chứng khoán thì tỷ lệ margin là 1:2 hay tỷ lệ ký quỹ là 50%
Tuy nhiên, một số công ty lách luật chơi kiểu đi đêm, cho vay với tỷ lệ 1:3, 1:4, có nghĩa bạn có 100 triệu bạn có thể đầu tư tới mức 300 triệu, 400 triệu.
III.Tỷ lệ giao dịch ký quỹ / Margin tối ưu là gì? Tỷ lệ là bao nhiêu?
1. Tỷ lệ Margin tối ưu là gì?
Tỷ lệ margin tối ưu là tỷ lệ margin để lợi nhuận dài hạn lớn nhất
Điều đó có nghĩa không phải cứ margin cao là tốt, hay không đòn bẩy là tốt. Mà là tỷ lệ đòn bẩy hợp lý nhất. Tuy nhiên ở đây xét về góc độ góc độ hiệu quả chung của thị trường; ví dụ mỗi nhà đầu tư trình độ cao thấp sẽ có mức đòn bẩy khác biệt, do mức rủi ro cá nhân khác nhau, nên tổng rủi ro mỗi người dùng đòn bẩy sẽ rất khác.
2. Tỷ lệ đòn bẩy tối ưu
Dưới góc độ học thuật, Theo New York University và AQR Capital Management, thì kết luận:
Tỷ lệ đòn bẩy tối ưu tỷ lệ nghịch với bình phương rủi ro.
Nếu xét: Rủi ro tỷ lệ tuyến tính với hệ số beta – β, theo mô hình CAPM, do vậy đòn bẩy và đòn bẩy tối ưu cũng tỷ lệ nghịch với bình phương beta: beta cao cần đòn bẩy thấp và ngược lại. Rủi ro tăng 2 lần thì tỷ lệ đòn bẩy giảm 4 lần.
Để diễn giải đồn bẩy tối ưu, ta có thế dùng hình ảnh ngay bên dưới:
Tỷ lệ margin tối ưu
Khi bạn tham gia thị trường chứng khoán, thì dù bạn lướt sóng hay đầu tư thì kết quả đầu tư của bạn cũng phải thể hiện trong dài hạn. Bạn có thể nhân 4 tài sản vào 2 năm đầu, nhưng mất 90% với năm 3 thì vốn ban đầu bạn từ 1 đồng giờ chỉ còn 0.4 đồng, chẳng bằng mức lợi nhuận 10%/năm.
Vậy nên câu sử dụng đòn bẩy là “Rủi ro cao, lợi nhuận cao” mà nhiều CTCK hay môi giới chứng khoán thường nói là không hoàn toàn đúng.
Khi vượt qua tỷ lệ đòn bẩy tối ưu thì rủi ro cao lợi nhuận thấp.
IV. Những rủi ro khi dùng Margin / Giao dịch ký quỹ là gì?
Bản chất của giao dịch ký quỹ hay Margin là phóng đại kết quả lời và lỗ.
Do đó NĐT cần chú ý đến những rủi ro sau đây:
1. Chi phí vay Margin: Chi phí vay tiền của các công ty chứng khoán thường 12 -14%. Thường sẽ lớn hơn lãi ngân hàng 5%-8%. Do đó bạn phải có lợi nhuận cao hơn so với mức này thì bạn mới có lãi.
2. Rủi ro về giá cổ phiếu: Khi cổ phiếu tăng bạn sẽ kiếm được nhiều tiền hơn, tuy nhiên khi giá cổ phiếu giảm bạn cũng sẽ bị giảm nhiều hơn. Ví dụ bạn lỗ 40% do cổ phiếu giảm 20% và bạn chơi ký quỹ tỷ lệ 1:2. Khi đó mức hòa vốn của bạn cần lời 66% (Khi đó bạn cần tăng thì cổ phiếu phải tăng 33%, tỷ lệ giao dịch ký quỹ là 1:2). Trong khi bạn không dùng Margin thì chỉ cần tăng 25% thôi.
3. Bị động trong giao dịch:
- Margin call: Khi cổ phiếu giảm giá đến mức nào đó, CTCK sẽ margin call bạn, yêu cầu bạn nộp tiền thêm vào hoặc họ sẽ bán cổ phiếu ra và thu tiền cho vay + lãi về.
- Giảm tỷ lệ cho vay Margin bất ngờ, trước tỷ lệ 1:2 giờ còn 1:1.5, bạn có 1 tỷ bạn có thể đầu tư 2 tỷ nhưng giờ bạn chỉ có thể đầu tư 1,5 tỷ, bắt buộc bán 500 triệu; với việc giảm tỷ lệ ký quỹ thì bạn và nhà đầu tư khác sẽ phải bán cổ phiếu ra khiến giá cổ phiếu giảm đồng loạt và gây thiệt hại kép cho bạn.
4. Rủi ro về mặt chủ quan bản thân nhà đầu tư:
Nhà đầu tư cá nhân Việt Nam không hiểu về tỷ lệ đòn bẩy tối ưu, đa phần họ sử dụng đòn bẩy cao cho những cổ phiếu mang tính rủi ro cao, họ đã chuyển qua dạng: “Rủi ro cao – Lợi nhuận thấp”. Do đó, nếu thị trường trải qua đợt giảm thì máu chảy thành sông, thương tích đầy mình.
Kiến thức lựa chọn cổ phiếu còn yếu kém. Sử dụng Margin đối với họ giống đứa bé nghịch súng có đạn vậy, họ có thể may mắn 2, 3 lần nhưng rồi họ sẽ tự làm hại chính bản thân mình.
5. Rủi ro sử dụng margin trong quản lý quỹ.
Nhiều NĐT cá nhân ủy thác vào các quỹ nhằm tận dụng kiến thức năng lực của nhà quản lý quỹ và ủy thác để tối ưu hóa lợi nhuận. Điều này là xu hướng của thế giới. Tuy nhiên, xét về mặt rủi ro: Nhà Quản lý quỹ thường không bao giờ chịu rủi ro thua lỗ, nên nhiều người ủy thác sẽ thoải mái xài margin và mua 1-3 mã với lý do dễ tìm cổ phiếu, cổ phiếu tốt nhất, tối ưu lợi nhuận… Càng rủi ro thì trong 1 năm họ càng được phần thưởng lớn nhưng phần rủi ro họ lại bắt cổ đông chịu. Nên nếu bạn ủy thác cho ai đó, bạn chỉ nên quan tâm đến những người phong cách rủi ro thấp, hoặc vừa phải, và không sử dụng đòn bẩy.
V. Kết luận
Với nhà đầu tư cá nhân thường ít kiến thức và với mức lãi Margin khá cao, vậy nên Nhà đầu tư cá nhân không nên sử dụng Margin hoặc xài margin ở mức thấp, hoặc nếu bạn là người ưu rủi ro cũng nên chờ đợi cho mình dày dạn kinh nghiệm.
Tóm lại:
- Margin là vay thêm tiền của công ty chứng khoán để đầu tư.
- Tỷ lệ vay margin là mức cho vay tối đa của công ty chứng khoán
- Tỷ lệ Margin tối ưu tỷ lệ nghịch với bình phương rủi ro.
- Margin là con dao 2 lưỡi, tăng cả lợi nhuận và rủi ro, do đó NĐT nên thận trọng, NĐT mới không nên sử dụng margin.
